Zrozumieć Narcyza: Przewodnik po Narcystycznym Zaburzeniu Osobowości.

** Narcystyczne Zaburzenie Osobowości**

Narcystyczne Zaburzenie Osobowości jest jednym z wielu zaburzeń osobowości zdefiniowanych w klasyfikacjach psychologicznych, które charakteryzują się wzorcami myślenia i zachowania znacznie odbiegającymi od norm społecznych. Osoby z tym zaburzeniem często wykazują nadmierną potrzebę podziwu, brak empatii wobec innych oraz trudności w utrzymywaniu zdrowych relacji.

 **Czym jest  narcystyczne zaburzenie osobowości?**

Narcystyczne Zaburzenie Osobowości to kompleksowa i wielowymiarowa kwestia psychologiczna, która dotyka różnych aspektów życia osoby. Zaburzenie to wykracza poza zwykłą narcystyczną pewność siebie czy egoizm, wnikając głęboko w struktury psychiczne jednostki, powodując znaczne dysfunkcje.

Narcystyczne zaburzenie osobowości (NPD – Narcissistic Personality Disorder) jest klasyfikowane jako zaburzenie psychiczne w obrębie zaburzeń osobowości w klasyfikacjach psychiatrii medycznej, takich jak DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych, wydanie piąte) wydany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Zaburzenie to charakteryzuje się przewlekłym wzorcem wielkościowym (w zachowaniu lub fantazjach), intensywną potrzebą podziwu oraz brakiem empatii, który zaczyna się we wczesnej dorosłości i występuje w różnych kontekstach.

Do kryteriów diagnostycznych, zgodnie z DSM-5, należą między innymi:

1. Przewlekłe poczucie wielkości, które manifestuje się przez przesadne osiągnięcia lub oczekiwania na nieproporcjonalne traktowanie.
2. Obsesja na punkcie fantazji o nieogranicznym sukcesie, władzy, blasku, pięknie lub idealnej miłości.
3. Wierzenie, że jest się „wyjątkowym” i jedynym, który może być zrozumiany przez, lub powinien być związany z innymi wyjątkowymi lub wysokiej rangi osobami lub instytucjami.
4. Potrzeba nieproporcjonalnego podziwu.
5. Poczucie uprawnienia, tj. nierealistyczne oczekiwania automatycznego spełnienia własnych oczekiwań lub szczególnego, korzystnego traktowania.
6. Wykorzystywanie innych dla własnych celów.
7. Brak empatii: niechęć lub niezdolność do rozpoznania lub utożsamienia się z uczuciami i potrzebami innych.
8. Często zazdrość wobec innych lub przekonanie, że inni są zazdrośni o nich.
9. Arrogancja, wyniosłe zachowania lub postawy.

Diagnoza NPD wymaga dokładnej oceny klinicznej przez wykwalifikowanego specjalistę w dziedzinie zdrowia psychicznego, który może dokładnie rozróżnić cechy narcystyczne od innych możliwych zaburzeń osobowości lub stanów psychicznych. Zaburzenie to może znacznie utrudniać funkcjonowanie społeczne, zawodowe i inne ważne obszary życia osoby nim dotkniętej.

**Przyczyny**

Psychologowie i badacze wskazują na kombinację czynników genetycznych, biologicznych i środowiskowych jako na potencjalne źródła zaburzenia. Traumy z dzieciństwa, takie jak nadmierne rozpieszczanie lub krytyka, mogą również odgrywać kluczową rolę.

**Objawy**

Objawy zaburzenia narcystycznego osobowości mogą obejmować przesadne poczucie własnej wartości, potrzebę ciągłego podziwu i braku empatii. Osoby te mogą także wykazywać zazdrość, arogancję i zachowania manipulacyjne.

**W relacjach**

Zaburzenie narcystyczne osobowości ma znaczący wpływ na relacje międzyludzkie. Osoby z tym zaburzeniem mogą mieć trudności z budowaniem i utrzymaniem zdrowych relacji ze względu na ich skłonność do wykorzystywania innych dla własnych korzyści oraz braku zdolności do empatii.

Przykład w relacjach: Anna, mająca trudności z empatią i utrzymywaniem głębokich relacji, często wchodzi w konflikt ze swoim partnerem, oczekując nieustannego podziwu i pochwał. W terapii par uczy się, jak wyrażać swoje potrzeby w sposób zdrowszy oraz jak słuchać i odpowiadać na potrzeby partnera, co pomaga w odbudowaniu zaufania i intymności.

**W pracy i karierze**

W życiu zawodowym, osoby z zaburzeniem narcystycznym mogą wykazywać się zarówno wysokimi osiągnięciami, jak i trudnościami w pracy zespołowej z powodu ich potrzeby dominacji i braku współpracy.

Przykład w pracy: Marek, menedżer w korporacji, często przypisuje sobie zasługi za sukcesy swojego zespołu, ignorując ich wkład. Jego potrzeba ciągłego podziwu i afirmacji prowadzi do konfliktów i obniżenia morale w zespole. W terapii Marek uczy się rozpoznawać wartość pracy innych i wyrażać wdzięczność, co stopniowo poprawia atmosferę w pracy.

 **Diagnoza**

Diagnoza zaburzenia narcystycznego osobowości jest procesem złożonym, który wymaga dokładnej oceny przez specjalistów. Kryteria diagnostyczne, takie jak te zawarte w DSM-5 (Diagnostycznym i Statystycznym Podręczniku Zaburzeń Psychicznych), są kluczowe w procesie diagnozowania.

 **Różnicowanie z innymi zaburzeniami**

Diagnoza zaburzenia narcystycznego wymaga różnicowania z innymi zaburzeniami osobowości i psychicznymi, takimi jak zaburzenia borderline czy depresja, by zapewnić adekwatne leczenie.

 **Leczenie i wsparcie**

Chociaż zaburzenie narcystyczne osobowości jest trudne do leczenia, istnieją skuteczne metody terapeutyczne, które mogą pomóc w zarządzaniu symptomami i poprawie funkcjonowania.

**Terapia psychologiczna**

Psychoterapia jest stosowana w leczeniu zaburzenia narcystycznego, skoncentrowana na rozumieniu i zmianie destrukcyjnych wzorców myślenia i zachowania.

**Wsparcie dla bliskich**

Rodzina i przyjaciele osoby z zaburzeniem narcystycznym mogą również potrzebować wsparcia, by nauczyć się, jak najlepiej współpracować z osobą cierpiącą na to zaburzenie, zachowując przy tym własne zdrowie psychiczne.

 **Życie z zaburzeniem narcystycznym**

Zarządzanie zaburzeniem narcystycznym osobowości wymaga zaangażowania i pracy nad sobą. Samopomoc, rozwój osobisty i wsparcie społeczne odgrywają kluczową rolę w poprawie jakości życia.

 **Samopomoc i rozwój osobisty**

Techniki samopomocy, takie jak np. mindfulness, mogą pomóc osobom z zaburzeniem narcystycznym w zwiększeniu samoświadomości i kontroli nad swoimi reakcjami.

**Znaczenie wsparcia społecznego**

Grupy wsparcia i terapia grupowa mogą oferować cenne wsparcie, dając możliwość dzielenia się doświadczeniami i strategiami radzenia sobie z zaburzeniem.

**Wnioski i podsumowanie**

Zaburzenie narcystyczne osobowości jest złożonym problemem i wyzwaniem zarówno dla osób, które z nim żyją, jak i dla ich otoczenia. Rozumienie, diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy jakości życia i funkcjonowania.

FAQ

Czy zaburzenie narcystyczne osobowości można wyleczyć? Zaburzenie narcystyczne osobowości jest traktowane jako stan trwały, jednak odpowiednie leczenie może znacznie poprawić funkcjonowanie i jakość życia osoby z tym zaburzeniem.

Jak wspierać kogoś z zaburzeniem narcystycznym? Najważniejsze jest ustanowienie zdrowych granic, okazanie empatii oraz zachęcanie do profesjonalnej terapii.

Czy istnieją skuteczne techniki samopomocy dla osób z zaburzeniem narcystycznym? Tak, techniki takie jak mindfulness, praca nad samoświadomością i rozwijanie umiejętności społecznych mogą być pomocne.

Czy zaburzenie narcystyczne jest dziedziczne? Badania sugerują, że czynniki genetyczne mogą mieć pewien wpływ na ryzyko rozwoju zaburzenia, jednak środowisko również odgrywa znaczącą rolę.

Czy osoba z zaburzeniem narcystycznym jest świadoma swojego stanu? Wiele osób z zaburzeniem narcystycznym nie jest świadomych swoich zachowań i ich wpływu na innych, co może utrudniać poszukiwanie pomocy i leczenie.

Zaburzenie narcystyczne osobowości stanowi wyzwanie, ale zrozumienie i odpowiednie podejście mogą prowadzić do poprawy i lepszego radzenia sobie z tym stanem.